Η αντιμετώπιση της "τελειοθηρίας"

Η αναζήτηση του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος, η συνεχής εστίαση και διόρθωση λαθών ανεξάρτητα του μεγέθους αυτών, ο επαναλαμβανόμενος έλεγχος ότι "τα πράγματα είναι όπως πρέπει", είναι κάποιες από τις πιο συχνές μορφές που παίρνει η "τελειοθηρία".

Η "τελειοθηρία" συνοδεύεται από: 

• αναβλητικότητα
• έλλειψη ικανοποίησης
• αίσθημα κόπωσης
• υψηλές μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τον εαυτό μας
• χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση
• ενοχές στην ιδέα του λάθους
• υπερβολική ενασχόληση με τις λεπτομέρειες
• αδυναμία του ατόμου να χαλαρώσει
• μεγάλη ευαισθησία στην κριτική των άλλων

Τι είναι όμως η "τελειοθηρία"; 

Πρόκειται, μάλλον, για "μεταμφιεσμένους φόβους" και μια προσπάθεια αντιμετώπισης αυτών.

Πιο συγκεκριμένα, οι άνθρωποι που εκδηλώνουν "τελειοθηρία", κατά βάθος είναι οι άνθρωποι που δεν αντέχουν περισσότερο από άλλους την αβεβαιότητα, την απόρριψη ή την αποτυχία..

Οι σκέψεις τους, τους βασανίζουν. Κάποιες από αυτές θα μπορούσε να είναι οι εξής: 

 "Αν δεν είμαι τέλειος, τότε είμαι αποτυχημένος  (σκέψη του ”όλα ή τίποτα”)"

  "Τα λάθη είναι ένδειξη ανικανότητας"

 "Αν δεν είμαι επιτυχημένος, δεν αξίζω και θα μείνω μόνος/η"

 "Γιατί να προσπαθήσω, αφού δεν θα τα καταφέρω όπως θέλω;"

 "Μόνο αν τηρώ ένα καθορισμένο πρόγραμμα και τα  καταφέρω, οι άλλοι θα αναγνωρίσουν την   αξία μου"

 "Καλά τα πήγα αλλά θα μπορούσα και καλύτερα".

Αναρωτιέμαι τι συναίσθημα σου προξένησαν αυτές οι σκέψεις, καθώς τις διάβαζες.. Οι περισσότεροι άνθρωποι που κάνουν τέτοιτες σκέψεις, αισθάνονται άγχος, στεναχώρια και  πίεση. Έχουν για παράδειγμα, μια πετυχημένη εργασία, στην οποία έχουν κάνει ένα μικρό λάθος και αισθάνονται συνολικά απογοητευμένοι. Το ένα λάθος αρκεί για να τα "χρωματίσει" αρνητικά όλα .. Συχνά, αυτοί οι άνθρωποι δεν ευχαριστιούνται με το 9, έχουν ανάγκη το 10!! 

Αν κάπου σε όσα ειπώθηκαν μέχρι τώρα, αναγνώρισες τον εαυτό σου:

• εξέτασε τις σκέψεις σου, χωρίς να τις δέχεσαι εκ των προτέρων ως αληθινές: σκέψου: "Εσύ, για να εκτιμήσεις κάποιον τι κριτήρια έχεις; Η εκτίμηση σου για αυτόν είναι αντιστρόφως ανάλογη από τα λάθη που εκείνος κάνει; Τι θα έλεγες σε ένα φίλο σου αν σου εκμυστηρευόταν αυτές τις σκέψεις του;"

• φτιάξε δυο λίστες: η μία θα αναφέρεται σε όσα κερδίζεις και η άλλη σε όσα στερήσαι/ θυσιάζεις, εξαιτίας της "τελειοθηρίας" σου:  Δες τι συμβαίνει. Ποια από τα στοιχεία που κατέγραψες, έχουν τη μεγαλύτερη αξία για' σένα; Σε ποια στήλη ανήκουν;

• φαντάσου τη ζωή σου, χωρίς να έχεις την "τελειοθηρία".:Τι διαφορετικό θα έκανες; Υπάρχει περίπτωση να ήσουν "καλός" σε αυτά που σου είναι σημαντικά, χωρίς να έχεις σύμβουλο την "τελειοθηρία"; Πώς θα ήταν τότε η ζωή σου; Πώς θα ένιωθες;

• παρατήρησε τον εαυτό σου για περίπου μια βδομάδα και κατέγραψε τις συμπεριφορές που εκδηλώνεις, οι οποίες ενισχύουν την "τελειοθηρία" σου:Στη συνέχεια, προγραμμάτισε "συμπεριφορικά πειράματα": όρισε μια συγκεκριμένη αλλαγή μιας από τις συμπεριφορές σου και πειραματίσου με την αλλαγή σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο. (σε παραπέμπω εδώ:  http://exelixi--psychotherapeia.blogspot.gr/2012/07/blog-post_4808.html για περισσότερες πληροφορίες) Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να είναι το να αφήσεις άπλυτα τα πιάτα, ενώ έχεις επισκέψεις και να δεις στην πράξη πόσο αυτό επηρέασε τη συνολική βραδιά, τη συνολική σου εικόνα ή το συναίσθημα σου.

• βρες μια εικόνα, ένα τραγούδι, ένα έγγραφο, έναν άνθρωπο, οτιδήποτε θεωρείς πως είναι όντως "τέλειο". Πάρε μια κατάλληλη συναισθηματική απόσταση από το "αντικείμενο" που επέλεξες, δανείσου τη ματιά ενός αντικειμενικού παρατηρητή και δες "υπάρχει σε αυτό το τέλειο αντικείμενο κάτι που δεν σου αρέσει, κάτι που θα ήθελες να είναι διαφορετικό, κάτι που θα μπορούσε να βελτιωθεί;". Αν βρεις έστω και ένα στοιχείο σε αυτό το "αντικείμενο" που αρχικά επέλεξες ως "τέλειο", ρώτησε τον εαυτό σου: "Γιατί ψάχνω το τέλειο πάντα; Υπάρχει κάτι τελικά που να είναι τέλειο; Γιατί πιέζω τον εαυτό μου για κάτι που δεν μπορεί να υπάρξει;"

• θυμήσου κάποιο λάθος από το παρελθόν σου: Σε βοήθησε αυτό καθόλου; Πώς βλέπεις τώρα την κατάσταση αυτή; Πώς θα ήσουν, αν δεν είχες κάνει αυτό το λάθος; Πιστεύεις πως υπάρχουν πιθανότητες να το ξανάκανες τώρα, αν δεν το είχες κάνει τότε;

• μίλησε με τους φίλους σου, ανταλλάξτε απόψεις για το "σωστό" και το "λάθος" ή την "επιτυχία" και την "αποτυχία". Προσπάθησε να ακούσεις και να αποδεχτείς διαφορετικές απόψεις, προσπάθησε να μάθεις από αυτές.  

• βρες αυτό που θεωρείς "ιδανικό" σε μια κατάσταση, όμως άρχισε να το χρησιμοποιείς διαφορετικά. Μην το μετατρέπεις σε έναν άκαμπτο στόχο, αλλά χρησιμοποίησε το ως οδηγό πορείας, ως μια κλίμακα που προσπαθείς να την προσεγγίσεις σταδιακά.

• δοκίμασε να ανεχθείς την "αποτυχία": ιεράρχησε τις δραστηριότητες, στις οποίες επιδιώκεις το "τέλειο", με βαθμό από την πιο σημαντική στη λιγότερο σημαντική. Θέσε χρονικά όρια στις λιγότερο σημαντικές, στις οποίες θα μπορούσες να ανεχθείς το "βαθμό αποτυχίας". Ακολούθησε τα χρονικά όρια που έχεις θέσει και όταν τελειώσει ο χρόνος, σταμάτα τη δραστηριότητα σου, είτε την έχεις ολοκληρώσει είτε όχι. Γράψε τις σκέψεις σου, απάντησε σε αυτές και δες πως αισθάνεσαι.. Μπορείς, συμπληρωματικά, να σημειώσεις το βαθμό της δυσαρέσκειας που προβλέπεις πως θα νιώσεις πριν την άσκηση αυτή και να τον συγκρίνεις με το βαθμό δυσαρέσκειας που τελικά ένιωσες. 

• μάθε να συγχωρείς τον εαυτό σου για τις αποτυχίες σου. Θυμήσου πως δεν υπάρχει ούτε ένας άνθρωπος που να τα ξέρει όλα. Εσύ γιατί νομίζεις πως μπορείς να τα μάθεις όλα; 

• διέκρινε τις ευθύνες που έχεις αναλάβει και αφορούν αποκλειστικά εσένα: το δικό σου ρόλο και τη δική σου ζωή, από τις ευθύνες που έχεις αναλάβει αλλά δεν αφορούν εσένα και είναι των άλλων. Ασχολήσου μόνο με τις πρώτες!!

• αντί να δίνεις τόση έμφαση στο αποτέλεσμα, εστιάσε στη διαδικασία: Εξάλλου, αυτή ανήκει στον πλήρη έλεγχο σου, ενώ το αποτέλεσμα όχι (υπάρχουν σχεδόν πάντα αστάθμητοι παράγοντες) Χρησιμοποίησε τη συμπεριφορά σου στη διαδικασία (τα βήματα δηλαδή που κάνεις ώστε να φτάσεις στο επιθυμητό αποτέλεσμα) ως κριτήριο για να αξιολογήσεις τον εαυτό σου. 

• τέλος,  ένταξε στο πρόγραμμα της ζωής σου τη χαλάρωση και τη διασκέδαση. Πιο απλά, άρχισε να φροντίζεις τον εαυτό σου και να μην "πιέζεις" το παιδί που κρύβεται μέσα σου..

          Καλή δουλειά!!