Ψυχολόγος; Ψυχίατρος; Ψυχοθεραπευτής; Ψυχαναλυτής; Ποιες είναι οι διαφορές;

Παρατηρείται μια σύγχυση ανάμεσα στα εν λόγω επαγγέλματα. Η σύγχυση αυτή δεν είναι τυχαία. 

Τόσο ο ψυχολόγος, όσο και ο ψυχίατρος, τόσο ο ψυχοθεραπευτής όσο και ο ψυχαναλυτής αναζητούν λύσεις στα προβλήματα και τα φαινόμενα της ψυχικής υγείας..
Παράλληλα, δεν υπάρχει ασυμβίβαστο: μπορεί ένας άνθρωπος να εντάσσεται σε δυο κατηγορίες: να είναι ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής ή ψυχίατρος και ψυχαναλυτής κ.α.

Ωστόσο, είναι χρήσιμο να ξέρει κανείς τις διαφορές ανάμεσα σε αυτούς τους κλάδους..

Πρώτα από όλα, η διάκριση ανάμεσα στον ψυχίατρο και τον ψυχολόγο είναι εύκολη. 
Ο πρώτος είναι γιατρός και ο μόνος επαγγελματίας ψυχικής υγείας που μπορεί να δώσει φάρμακα, (όπως και ο παιδοψυχίατρος).
Συνήθως, χρησιμοποιεί το βιολογικό μοντέλο διάγνωσης και αντιμετώπισης του προβλήματος του ατόμου. Σύμφωνα με αυτό, τα συμπτώματα του ατόμου οφείλονται σε κάποια δυσλειτουργία σωματικής φύσεως (π.χ δυσλειτουργία κεντρικού νευρικού συστήματος).
Ωστόσο, υπάρχουν και "ευαισθητοποιημένοι" ψυχίατροι που εξετάζουν τον άνθρωπο στην ολότητα του, μελετώντας και το κοινωνικό πλαίσιο του ατόμου ή τα βιώματα του που συντέλεσαν στην παρούσα κατάσταση του.
Ακόμη κάποιοι και τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι ψυχίατροι δεν μένουν στην ειδικότητα τους αλλά αντίθετα εκπαιδεύονται σε κάποιο ψυχοθεραπευτικό μοντέλο, ώστε να χρησιμοποιήσουν και τον λόγο σε συνδυασμό με τη χορήγηση των φαρμάκων.


Οι αρμοδιότητες τώρα του ψυχολόγου, διαφέρουν από χώρα σε χώρα. 
Έτσι, ενώ για την Αγγλία και το εξωτερικό, δεν αρκούν οι πανεπιστημιακές σπουδές στη ψυχολογία, όσον αφορά την παροχή ψυχολογικής θεραπείας, για την Ελλάδα η απόκτηση του πτυχίου ψυχολογίας είναι αρκετή.
Η επιτυχής 4ετή φοίτηση σε τέσσερα Πανεπιστημιακά Προγράμματα (αυτά είναι: Πρόγραμμα Ψυχολογίας Παντείου Πανεπιστημίου, ΦΠΨ- Πρόγραμμα Ψυχολογίας Φιλοσοφικής Αθηνών, Πρόγραμμα Ψυχολογίας- Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Πρόγραμμα Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης) σε συνδυασμό με τον (τυπικό) έλεγχο της υγείας του πτυχιούχου οδηγούν στην Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος- έγγραφο που νομιμοποιεί τη μετέπειτα δράση του ψυχολόγου.
Σαφέστατα, οι σπουδές στα εν λόγω πανεπιστήμια χρειάζονται, καθώς δίνουν στο ψυχολόγο την απαραίτητη θεωρητική γνώση. Όμως, παρά την πρακτική άσκηση που προσφέρουν, η ολοκλήρωση τους στην ουσία δεν είναι αρκετή.
Έτσι, οι περισσότεροι ψυχολόγοι ειδικεύονται σε ένα συγκεκριμένο τομέα (Εργασιακή, Συμβουλευτική, Κλινική, Αναπτυξιακή κτλ), είτε από δημόσιο είτε από ιδιωτικό φορέα (αν και οι ειδικεύσεις από ιδιωτικό φορέα δεν αναγνωρίζονται πάντα).
Γενικά πάντως, ο ψυχολόγος είναι ο άνθρωπος που εκπαιδεύεται στη μελέτη, τη διάγνωση και την αξιολόγηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, προσπαθώντας να βρει τα αίτια αυτής και τους τρόπους βελτίωσης της. 


Ο όρος τώρα του "ψυχοθεραπευτή" νομικά δεν υφίσταται. Ωστόσο, η ψυχοθεραπεία αποτελεί την ουσία- τον πυρήνα της παρέμβασης και πολλοί ψυχολόγοι και μη χρησιμοποιούν τον όρο, στην προσπάθεια τους να φανερώσουν τις σπουδές- τους και πιο συγκεκριμένα την ειδικότητα που ακολούθησαν μετά το πτυχίο τους. Ο όρος, λοιπόν χρησιμοποιείται συχνά για να γνωστοποιήσει το είδος της παρέμβασης που ο εκάστοτε επαγγελματίας χρησιμοποιεί. Έτσι, υπάρχουν κατά καιρούς οι όροι: Γνωσιακός- συμπεριφοριστικός θεραπευτής, Εικαστικός θεραπευτής, Συστημικός θεραπευτής, κτλ.
Η εκπαίδευση που συνήθως ένας "ψυχοθεραπευτής" ακολουθεί είναι πολυετής με κλινική άσκηση, εποπτεία και προσωπική θεραπεία.
 Αυτή είναι και η ομοιότητα που ένας "ψυχοθεραπευτής" και ένας "ψυχαναλυτής" έχει, αν και ο τελευταίος συνήθως εκπαιδεύεται περισσότερα χρόνια.

Στην πραγματικότητα, η διάκριση του "ψυχαναλυτή" και του "ψυχοθεραπευτή" γίνεται μόνο γιατί πολλοί άνθρωποι έχουν ταυτίσει αυτούς τους δυο όρους.
Έτσι, πολλοί πιστεύουν πως μια ψυχοθεραπεία είναι πάντα χρονοβόρα, γίνεται στο "κλασικό ντιβάνι" και δουλειά του ψυχοθεραπευτή είναι η ανάλυση και η ερμηνεία. Όμως, η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι και βραχύχρονη, να γίνεται μέσω κίνησης ή να μην χρησιμοποιεί τις ερμηνείες.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να πάρει πολλές μορφές, ανάλογα με το μοντέλο θεραπείας που κανείς ακολουθεί και η ψυχανάλυση αποτελεί μόνο ένα μοντέλο αυτής (Μπορείς να διαβάσεις εδώ http://exelixi-psychotherapeia.blogspot.gr/2012/11/blog-post_8392.html για τα διάφορα μοντέλα θεραπείας).


Όπως και να έχει, είναι καλό να συνεργάζονται αυτοί οι τρεις κλάδοι (Εδώ, εντάσσω τον ρόλο του ψυχαναλυτή σε αυτό του "ψυχοθεραπευτή"), αλλά κυρίως ο ψυχίατρος και ο ψυχολόγος.
 Έτσι, ξεπερνιούνται τυχόν εμπόδια που προκύπτουν στη θεραπευτική διαδικασία και επιτυγχάνεται μια σφαιρική εκτίμηση της πορείας του ατόμου, κάτι που οδηγεί στην καλύτερη θεραπευτική αλλαγή.