Η σημασία του συμβολικού παιχνιδιού και τρόποι βελτίωσης αυτού

Θυμάστε την παιδική σας ηλικία; Με τι παίζατε; Χρειαζόσασταν πολλά αντικείμενα για να οργανώσετε ένα παιχνίδι; 

Δυστυχώς, στη σύγχρονη εποχή με τα "έτοιμα" παιχνίδια και την μόδα των video games, έχουμε ξεχάσει την φύση μας. Ένα παιδί, όπως και ένας άνθρωπος μπορεί να παίξει με μόνο δύο υλικά- και μάλιστα μπορεί να παίξει πολλά διαφορετικά παιχνίδια και να διασκεδάσει περισσότερο. 
Με ποιο τρόπο; Με την δύναμη της φαντασίας, της δημιουργικότητας και του συμβολικού παιχνιδιού.

Το συμβολικό παιχνίδι έχει ανεκτίμητη αξία για την συναισθηματική, την κοινωνική και τη γνωστική ανάπτυξη του παιδιού. 

Μέσα από αυτό, εξωτερικεύονται ασυνείδητες συγκρούσεις και εκφράζονται δυσκολίες που διαφορετικά θα έμεναν συσσωρευμένες και θα καθήλωναν το παιδί.

 Παράλληλα, το παιδί οργανώνει τη σκέψη του σε λόγο με σκοπό να επικοινωνήσει ένα νόημα, να πει μια ιστορία. Έτσι, εξελίσσεται ο λόγος του. 

Η ιστορία, τώρα, που αναπαριστά το παιδί αναφέρεται σε σχέσεις, συναισθήματα και σκέψεις προσώπων. Επομένως, το παιδί αποκτά ενσυναίσθηση (μαθαίνει να μπαίνει στη θέση του άλλου) και βελτιώνει την κοινωνικότητα του. 

Τέλος, το παιδί δημιουργεί κάτι δικό του, οργανώνοντας τις σκέψεις και τις επιθυμίες του σε μια πλοκή, στην οποία μάλιστα δίνει εναλλακτικές λύσεις, με αποτέλεσμα η σκέψη του να γίνεται πιο συνεπής και ευέλικτη.

Πώς μπορούμε να ενισχύσουμε το συμβολικό παιχνίδι;

Δυστυχώς, οι ρυθμοί της σύγχρονης ζωής (έλλειψη χρόνου και διάθεσης) και η καταναλωτική μας νοοτροπία (περιμένουμε να τα βρούμε όλα έτοιμα, να τα αγοράσουμε, "όσα πιο πολλά τόσο πιο καλά") δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για συμβολικό παιχνίδι.

 Όμως, αξίζει να δοκιμάσουμε και να βρούμε το απαραίτητο κίνητρο για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να θυμηθούν ότι "κάθετι που φανταζόμαστε είναι αληθινό", να θυμηθούν την φύση τους, δηλαδή "ότι μπορούν να ταξιδέψουν και να πετάξουν προς κάθε μαγική κατεύθυνση".

Δεν χρειάζεται τίποτα συγκεκριμένο για ένα μαγικό ταξίδι. Δεν υπάρχουν υλικά, δεν υπάρχουν κανόνες και περιορισμοί. Το μόνο που χρειάζεται είναι να δώσουμε στα παιδιά μας την ελευθερία να αυτοσχεδιάσουν και να επινοήσουν αυθόρμητα ρόλους, ιστορίες, προοπτικές, χρώματα, αρώματα και ομορφιές.

Από την άλλη, έχει ιδιαίτερη αξία να ανταποκρινόμαστε στο κάλεσμα των παιδιών για συμβολικό παιχνίδι όσο πιο συχνά μπορούμε, καθώς μέσα από αυτό, διατηρούμε μια ουσιαστική επαφή μαζί τους. 

Όταν, τώρα, παίζουμε ένα συμβολικό παιχνίδι με τα παιδιά μας, είναι καλό να τα ακολουθούμε, να μην παρεμβαίνουμε αλλά να ενσαρκώνουμε τον ρόλο που μας δίνουν, προσθέτοντας βέβαια τις δικές μας αυθόρμητες πινελιές (Η έκπληξη, η ανατροπή και το κωμικό στοιχείο είναι τα πράγματα που πλουτίζουν μια ιστορία). 

Όμως, ποτέ δεν πρέπει να παρεμβαίνουμε και να γινόμαστε κατευθυντικοί, αν κάτι δεν μας αρέσει (π.χ Δεν θα σταματήσουμε το παιχνίδι, κάνοντας σχόλια όπως: "είδες, το μωράκι ήπιε όλο του το γάλα;, "δεν πρέπει να χτυπάς το φίλο σου", "είσαι αγόρι, μην κάνεις την πριγκίπισσα" κτλ). 

Το παιχνίδι φαντασίας είναι ανοιχτό σε κάθε θεματολογία και δεν χρειάζεται να μας παραξενεύει αν ο ήρωας εμφανίζει μη επιτρέπτες συμπεριφορές, για παράδειγμα κλέβει ή σκοτώνει. 
Χρειάζεται να θυμηθούμε ότι το παιδί μέσα από το παιχνίδι, βρίσκει μια διέξοδο εκτόνωσης των ψυχικών του εντάσεων και άρα τέτοιου τύπου ιστορίες δεν είναι ανησυχητικές.

Τέλος, αν ακούσουμε στις ιστορίες του παιδιού μας κάτι που μας προβληματίζει ή μας θυμίζει μια άλυτη κατάσταση, είναι καλύτερο να περιμένουμε και μετά την ολοκλήρωση του παιχνιδιού να μιλήσουμε στο παιδί μας όσο πιο διακριτικά και ανοιχτά μπορούμε για αυτό που παρατηρήσαμε ή να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό (αν νιώσουμε την ανάγκη να αναζητήσουμε τη βοήθεια του).

Καλή συνέχεια!! 

(αναδημοσίευση άρθρου: http://www.rodiaki.gr/printedition.php?archiveid=1359&page=22 )